De Opwettense watermolen

Deze onderslag-watermolen werd rond de 11de eeuw gebouwd als ban-korenmolen 

op de Kleine Dommel. Een gedeelte van de molen heeft dienst gedaan als olie-, houtzaag- en volmolen. Het achterste deel was ook in gebruik als leerlooierij.

In de 14de eeuw was de molen eigendom van de Heren van Cuyk en Mierlo, daarna van de Bossche eigenaars Cicbier van laatstgenoemde Heerlijkheid.

1743 is vaak genoemd als bouwjaar, maar ook dat is niet juist. Vóór 1726 was Wilhelmus van der Meulen uit Stiphout eigenaar. In dat jaar gaf Johannes Sengers zijn zoon Theodorus opdracht om deze molen te kopen. Johannes bezat op dat moment al een deel van de molen als erfdeel. De andere erfgenamen heeft hij dat jaar uitgekocht. Vanaf 1726 tot en met de vererving van Gerardus van Hoorn in 1916 heeft de molen altijd Jansmolen geheten en was in bezit van de familie Sengers.

                                                                                                

De huidige molen  moet dateren uit 1765 en mogelijk nog iets later: op 10 november 1764 was vrijwel het gehele molencomplex door brand verwoest, waar. Vanaf het daarop volgende jaar moet alles zijn herbouwd. Gezien de grootte van het complex zal dit niet in zeer korte tijd zijn gebeurd.

Het hoge gebouw met het grote rad is de korenmolen; het lage gebouw herbergde vroeger een oliemolen; in het hoge gedeelte was destijds ook een houtzaag-inrichting gevestigd. De korenmolen is compleet en in principe maalvaardig; van het zaagwerk zijn restanten aanwezig en het oliewerk is geheel verdwenen; alleen buiten staan nog twee kantstenen los opgesteld.

Tegenwoordig is deze molen ook weer regelmatig in bedrijf en wordt er voor een bakker en particulieren gemalen.

Een bijzonderheid aan de inrichting is het ontbreken van de steenkraan. De stenen in de Opwettense Watermolen gelicht met behulp van de steenreep. Alle voorzieningen hiervoor zijn nog aanwezig.

Begin 2014 waren er plannen om het oude oliemolengebouw te gaan gebruiken voor horeca-doeleinden, evenwel zonder de sfeer van de molen aan te tasten.

Deze molen wordt tegenwoordig nooit anders vernoemd dan naar het gehucht nabij Nuenen, waar hij staat. In het verleden werd ook de naam "St. Antoniusmolen" gebruikt, naar Sint Antonius Abt, aan wie op ca. 200 meter van de molen ook een kapel gewijd was.

Vanaf 1726 tot en met de vererving aan Gerardus van Hoorn in 1916 werd de molen Jansmolen genoemd.

Deze watermolen heeft het grootste waterrad van Nederland.

Als één van de zeer weinige watermolens heeft het aswiel een vang; een voorziening uit de tijd, dat de molen ook als houtzaagmolen functioneerde.

Het naastgelegen muldershuis heeft een gevelsteen, die herinnert aan de 100ste verjaardag van molenaar Piet van Hoorn ( 1873-1973). Van Hoorn heeft als kind Vincent van Gogh nog gekend. Die woonde toentertijd als domineeszoon in de pastorie te Nuenen en kwam ook deze molen schilderen. De jonge Piet van Hoorn vond Van Gogh geen gek ( zoals velen hem vonden) maar wel een zonderling.

Meer info Molendatabase nummer 575